Đúng 5 giờ, khi thành phố cảng còn đắm chìm trong màn đêm bao phủ thì con tàu CSB 9004 của Bộ Tư lệnh Vùng Cảnh sát biển 1 bắt đầu rời bến. Mặc cho những cơn gió mạnh từ biển thổi vào, trên bờ, những cán bộ, chiến sĩ của đơn vị mang mặc quân phục chỉnh tề, đứng thành hai hàng ngang thực hiện nghi thức tiễn đoàn. Con tàu quay đầu vòng ra giữa sông Cấm hướng ra đảo Bạch Long Vĩ. Tiếng còi chào cảng vang vọng cả một vùng. Những cánh tay vẫy chào nhỏ dần, nhỏ dần. Lúc này tôi mới nghe rõ tiếng máy tàu nổ hòa cùng tiếng sóng…

Ngoài cái tên Bạch Long Vĩ, đảo còn có tên là Vô Thủy, Phù Thủy Châu..., những tên gọi mang hơi truyền thuyết đã gợi lên trong tôi những hình dung về một hòn đảo hoang sơ. Và chuyến đi đầu tiên của tôi tới Bạch Long Vĩ cách đây 14 năm đã cho thấy hòn đảo đúng là... hoang sơ thật. Đó là những ngày giáp Tết Nguyên Đán, dân hầu như đã về đất liền hết nên đảo vắng hoe. Ở chuyến đi ấy có những kỉ niệm mà tôi nhớ mãi. Trời tháng Chạp rét căm căm, anh em chúng tôi ở tàu Cảnh sát biển ghé vào âu cảng để làm nhiệm vụ trực Tết. Con tàu phóng lôi của Nga đóng đã trên 40 năm được cải hoán để trang bị cho lực lượng những ngày đầu mới thành lập, cũ kĩ, già nua, chật chội nên anh em sinh hoạt hết sức khó khăn. Nghe mọi người kháo nhau trên đảo có dịch vụ tắm nóng lạnh nên mọi người rất mừng và chia nhau lên “dọn người” đón Tết. Đến nơi, tôi hết sức ngạc nhiên vì bình nóng lạnh chính là... chiếc nồi quân dụng, được chủ nhà đun bằng lá phi lao, lá bàng sôi ùng ục. Ai tắm thì múc ra xô đem vào nhà tắm pha nước để dùng. Phí mỗi lần tắm là 10 ngàn đồng. Đi biển dài ngày, được tắm một trận nước nóng kiểu Bạch Long Vĩ ai nấy đều sảng khoái. Cũng vào dịp Tết, áp thấp gió mùa, biển động mạnh nên tàu từ đất liền không chở hàng ra được. Biết mua sắm thực phẩm tươi ở đâu bây giờ? Anh em chúng tôi lên liên hệ với Trung đoàn 952 Hải quân và được chia một ít thịt lợn mới mổ cùng mấy chai rượu “Nếp mới”. Nhưng đã có một sự cố xảy ra. Tay Tạo “ra đa” nhận nhiệm vụ làm giò thủ. Phải nói rằng Tạo nấu ăn thuộc hàng “cứng cựa” trên tàu nên ai cũng tin tưởng “phó thác” cho hắn. Vậy mà, hôm sau kiểm tra sản phẩm thì ôi thôi, mấy cái giò thủ bó chặt bỏ vào phía dưới hộc pháo 25 li rồi đóng cửa kín đã bị sức nóng trong hộc pháo làm cho vữa ra, nát nhừ. Anh em lắc đầu. Tạo lí nhí xin lỗi và hứa lần sau sẽ cẩn thận hơn. Thôi, bấy giờ chỉ biết cười trừ chứ biết làm sao...

Sau hơn 8 tiếng hành trình, chúng tôi phải thêm một chuyến tàu chuyển tải nữa thì các thành viên của đoàn công tác mới đặt được chân lên Bạch Long Vĩ. Với những gì đã trải qua ở chuyến lần đầu ra đảo, tôi đinh ninh rằng Bạch Long Vĩ hôm nay vẫn còn hoang sơ. Nhưng không phải. Đảo đã thay đổi nhiều. Những khối nhà công vụ, nhà tầng của dân mới được mọc lên san sát. Dự án quảng trường, cổng chào đang dần được hoàn thành, đường sá phong quang, sạch sẽ, các khu dân cư đã có đầy đủ các dịch vụ như trong đất liền. Là hòn đảo xa bờ nhất Vịnh Bắc bộ nhưng Bạch Long Vĩ chẳng khác gì một đô thị sầm uất, khang trang.

Chiều muộn, trong khi đi dạo quanh đảo, tôi bắt gặp một ông già đang vá lưới trước nhà ở Khu dân cư số 1, bèn ghé vào thăm. Với giọng nói đặc trưng của vùng Lập - Phục - Phả, người đàn ông kể. Ông tên Nguyễn Đức Vịnh, quê xã Lập Lễ, huyện Thủy Nguyên. Vốn là ngư dân ở địa phương, ra đảo năm 1997 theo chủ trương của Nhà nước nên gia đình ông vẫn lấy việc chài lưới làm nghề mưu sinh. Hồi mới ra đây, cuộc sống hết sức khó khăn vì phương tiện đi lại rất ít, ở quê có công buổi nhưng không thể về được vì không có tàu. “Còn bây giờ, như anh thấy đấy, tàu khách, tàu hàng ra vào thường xuyên. Chưa kể các tàu của Hải quân, Cảnh sát biển hay chở đoàn ra công tác nên cán bộ và nhân dân trên đảo có thêm điều kiện đi lại khi có việc cần”. Ông Vịnh đưa mắt nhìn tôi, ánh mắt lấp lóa niềm vui. “Công việc của tôi là đánh cá ở ven đảo chứ không phải đánh bắt dài ngày, xa bờ như anh em các tỉnh phía Nam ra đây. Trung bình mỗi ngày thu nhập từ 500, 700 đến 1 triệu đồng. Có ngày được 2 triệu tiền bán cá cơ đấy.”

Nghe trực tiếp những người dân đảo kể về cuộc sống đổi thay, tôi nảy ra ý định gặp lãnh đạo huyện đảo.
Phòng làm việc của Phó Bí thư huyện ủy, Phó chủ tịch Ủy ban nhân dân huyện Đào Minh Đông lồng lộng gió biển, trên tường treo một bảng ảnh lớn chú thích 24 loài động thực vật thủy sinh được bảo vệ nghiêm ngặt tại khu bảo tồn biển Bạch Long Vĩ. Tôi mải mê ngắm nhìn từng tấm ảnh và không khỏi ngạc nhiên. Đào Minh Đông giới thiệu cặn kẽ cho tôi về đặc tính, số lượng của từng loài như rạn san hô, bào ngư, ốc sứ trắng nhỏ, ốc đụn cái, tôm hùm đỏ, trai ngọc nữ, vọp tím, vẹm xanh… và hệ sinh thái của vùng biển Bạch Long Vĩ. Hóa ra anh Đông là Thạc sĩ ngành Thủy sản và cũng chính là Giám đốc của Ban Quản lí Khu bảo tồn biển này.

Đảo Bạch Long Vĩ tấp nập trong ngày mới - Ảnh: Mạnh Thường

Câu chuyện giữa chúng tôi hứng khởi hơn khi anh Đông nói về những kết quả thực hiện các chỉ tiêu nhiệm vụ kinh tế - xã hội của huyện đảo cũng như phương hướng trong thời gian tới. Với chỉ khoảng 200 hộ dân, hơn 500 nhân khẩu quần tụ trên một diện tích nhỏ nhưng Bạch Long Vĩ như một thỏi nam châm thu hút một số lượng lớn tàu thuyền của bà con ngư dân khắp các tỉnh tập trung ra khai thác thủy hải sản tại ngư trường rộng lớn và tiềm năng này. Thời điểm cao nhất có từ 700, có lúc khoảng 1000 tàu cá, chủ yếu là của bà con các tỉnh Nam Trung bộ như Quảng Nam, Quảng Ngãi, Bình Định, Bình Thuận vào cập âu cảng để tránh trú gió mùa. Đảo đông nghịt người chẳng khác gì khu du lịch ở Cát Bà, Đồ Sơn. Bài toán về phát triển kinh tế, bảo đảm tình hình an ninh, quốc phòng đã được lãnh đạo huyện bàn bạc thấu đáo và xử lí một cách nhịp nhàng, hiệu quả…